Trẻ bị ho, sổ mũi kéo dài khiến nhiều cha mẹ lo lắng không biết đó chỉ là cảm ho thông thường hay dấu hiệu bệnh lý hô hấp nghiêm trọng. Cùng tìm hiểu nguyên nhân, những sai lầm cần tránh và khi nào nên đưa bé đi khám để xử lý hiệu quả ho kéo dài ở trẻ.
Nguyên nhân khiến ho, sổ mũi kéo dài ở trẻ
Ho và sổ mũi kéo dài ở trẻ thường xuất hiện khi thời tiết giao mùa, độ ẩm cao, môi trường nhiều khói bụi hoặc tiếp xúc với các chất kích thích đường hô hấp. 80% Trẻ bị ho, sổ mũi do virus đường hô hấp trên, có thể tự khỏi sau 7-10 ngày. Tuy nhiên, nếu triệu chứng kéo dài trên 10-14 ngày thì có thể liên quan đến các bệnh lý khác, ba mẹ không nên chủ quan.
Nhiễm virus đường hô hấp trên:
Phần lớn cảm lạnh, cúm, viêm mũi họng cấp ở trẻ do virus Rhinovirus, RSV, Influenza… Virus xâm nhập niêm mạc mũi, họng kích thích tiết nhiều dịch, từ đó gây chảy mũi, nghẹt mũi và ho. Trẻ có thể sốt nhẹ, hắt hơi, ho có đờm, sổ mũi trong, nhưng vẫn ăn, ngủ và bú bình thường. Các triệu chứng này có thể tự hết sau vài ngày, tuy nhiên, một số trẻ cơ địa dị ứng hoặc sức đề kháng yếu có thể viêm mũi xuất tiết lâu hơn, dịch mũi chảy sau họng dẫn đến ho đêm kéo dài.
Viêm xoang, viêm VA, viêm amidan:
Khi bị viêm mũi lâu không khỏi, dịch mũi đọng lại dễ làm vi khuẩn phát triển, gây viêm xoang, dịch mũi đặc vàng xanh và chảy xuống họng, khiến trẻ ho nhiều về đêm, nghẹt mũi kéo dài và hơi thở có mùi. Tình trạng này thường không tự khỏi nếu không được điều trị đúng cách.
Viêm phế quản, viêm tiểu phế quản:
Khi virus xâm nhập đường hô hấp dưới gây nên tình trạng tăng tiết đờm và dịch tiết tại phế quản, tiểu phế quản khiến tắc nghẽn đường thở, trẻ xuất hiện triệu chứng ho đờm, khó thở, thở khò khè. Nếu trẻ bị bội nhiễm hoặc trên nền trẻ bị hen, cơn ho có thể dai dẳng hơn.
Trào ngược dạ dày thực quản ở trẻ sơ sinh: Ở trẻ sơ sinh, cơ vòng thực quản dưới còn yếu nên sữa dễ trào ngược lên họng, kích thích họng và dây thần kinh X, gây ho khan hoặc ho đờm kéo dài, khò khè; nếu dịch trào ngược rơi vào đường thở thì có thể làm viêm hô hấp tái diễn, nhất là khi trẻ bú quá no hoặc nằm ngay sau bú.
Bên cạnh đó, sai lầm của các bậc phụ huynh khi chăm sóc trẻ bị ho tại nhà cũng là nguyên nhân khiến trẻ bị ho sổ mũi mãi không khỏi. Dưới đây là 6 sai lầm thường gặp mà ba mẹ dễ mắc phải khi con bị ho, sổ mũi.
Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ bị ho sổ mũi kéo dài mẹ phải làm sao? (Ảnh minh họa)
6 sai lầm khiến trẻ bị ho sổ mũi kéo dài
Lạm dụng thuốc ức chế ho
Bé bị ho mãi không khỏi phụ huynh sốt ruột muốn cắt cơn ho nhanh chóng nên cho uống thuốc giảm ho. Tuy nhiên, ho là phản xạ có lợi giúp tống đờm và virus ra ngoài. Việc lạm dụng thuốc ức chế ho không đúng chỉ định có thể khiến ứ đọng đờm, ho kéo dài và tăng nguy cơ bội nhiễm. Theo khuyến cáo của hội nhi khoa Hoa Kỳ AAP (American Academy of Pediatrics), không sử dụng các thuốc ho và cảm lạnh cho trẻ dưới 4 tuổi.
Vệ sinh mũi sai cách
Trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ bị chảy nước mũi trong, sổ mũi kéo dài. Ba mẹ thường hút rửa mũi liên tục cho con. Tuy nhiên, rửa mũi nhiều với áp lực mạnh, tư thế sai có thể làm tổn thương niêm mạc và tăng nguy cơ viêm tai giữa.
Ngược lại, không vệ sinh mũi cho trẻ khiến dịch mũi ứ đọng, nghẹt mũi, gây khó thở. Lúc ngủ dịch mũi chảy xuống họng khiến trẻ ho nhiều về đêm kèm nôn trớ. Do đó, cần vệ sinh mũi cho trẻ nhẹ nhàng bằng nước mũi sinh lý.
Bỏ qua giai đoạn chớm ho đờm sổ mũi
Trẻ bị ho do cảm lạnh, cảm cúm mà ba mẹ không xử lý ngay sẽ dẫn đến ho sổ mũi kéo dài.
Trong sách Hải Thượng Y Tông Tâm Lĩnh, Đại danh y Lê Hữu Trác lưu ý: Cảm phải được xử lý triệt để, nếu không bệnh sẽ tái đi tái lại nhiều lần. Nếu giải cảm sớm thì cơ thể sẽ tự khắc hồi phục. Khi cảm không được giải, phong tà sẽ lưu lại trong cơ thể, dẫn đến tổn thương phế, tỳ, vị, gây nên các triệu chứng ho, ho có đờm, viêm phế quản, cơ thể yếu, suy kiệt…
Khi thấy trẻ hắt hơi liên tục, sụt sịt mũi, húng hắng ho, việc đầu tiên cha mẹ cần làm là động viên trẻ hỉ sạch mũi. Trẻ sơ sinh thì cần được vệ sinh mũi nhẹ nhàng tránh làm đau rát hoặc tổn thương niêm mạc mũi. Có thể kết hợp cho trẻ uống siro ho cảm từ quất (tắc), húng chanh (tần dày lá) hoặc các thảo dược tính ấm khác để làm ấm cơ thể, dịu họng, hỗ trợ giải cảm, giảm ho và tiêu đờm.
Không để ý môi trường xung quanh trẻ
Trẻ nằm điều hòa lạnh sâu, đổ mồ hôi trộm không được lau kịp thời hoặc mặc quần áo không phù hợp có thể khiến cơ thể bị lạnh, từ đó triệu chứng ho kéo dài hơn hoặc dễ tái phát. Vì vậy, trẻ cần được giữ ấm vùng cổ, ngực, bàn chân và mặc quần áo đủ ấm khi ngủ.
Bên cạnh đó, không khí ô nhiễm, phòng ngủ bí bách, nhiều bụi, khói thuốc hay trẻ tiếp xúc với lông động vật đều là những yếu tố làm kích thích đường hô hấp, khiến cho trẻ bị ho sổ mũi kéo dài, ho kích ứng lâu khỏi.
Trẻ ăn uống đồ lạnh, thiếu dinh dưỡng
Trẻ thiếu dinh dưỡng dễ bị suy giảm miễn dịch, dẫn đến ho hoặc viêm hô hấp kéo dài. Ngoài ra, thói quen thường xuyên ăn kem, đá lạnh, nước ngọt có thể kích thích niêm mạc họng, gây khó chịu và khiến bé bị ho mãi không khỏi nhất là những trẻ có cơ địa viêm mũi dị ứng.
Ho đêm, sổ mũi kéo dài ở trẻ có nguy hiểm và khi nào cần đi khám
Nếu trẻ ho sổ mũi nhẹ, không sốt hoặc sốt nhẹ vẫn ăn uống, chơi bình thường, thì có thể phần lớn do virus, thường tự khỏi sau 7-10 ngày.
Dấu hiệu cần đi khám ngay:
- Trẻ bị ho kèm sốt cao liên tục trên 2 ngày,
- Trẻ thở khò khè, rút lõm lồng ngực.
- Trẻ bỏ ăn, mệt mỏi và ngủ li bì
- Đặc biệt trẻ sơ sinh dưới 2 tháng tuổi ho nhiều, khò khè cần được khám sớm để phát hiện viêm phế quản hoặc viêm phổi.
Nếu trẻ ho sổ mũi kéo dài quá 10–14 ngày, nên đưa trẻ đi khám để được đánh giá nguyên nhân và điều trị phù hợp.
Trẻ ho sổ mũi kéo dài không sốt bạn có thể áp dụng các biện pháp sau để chăm sóc trẻ bị ho sổ mũi tại nhà.
Chữa ho, sổ mũi kéo dài cho trẻ tại nhà
Vệ sinh mũi họng đúng cách
Ban ngày trẻ chảy nước mũi trong thì cha mẹ chỉ cần lau nhẹ bằng khăn giấy mềm, hạn chế hút mũi nhiều lần không cần thiết. Nếu trẻ bị nghẹt mũi thì nhỏ nước muối sinh lý để làm loãng dịch nhầy, sau đó dùng dụng cụ hút mũi phù hợp và hút nhẹ nhàng. Mỗi ngày chỉ nên vệ sinh mũi 2-3 lần, tránh thao tác mạnh gây tổn thương niêm mạc. Nhất là trước khi đi ngủ nên hút mũi để mũi trẻ được thông thoáng, vào giấc dễ dàng hơn và giảm ho đêm do dịch chảy xuống họng.
Giữ ấm mũi họng
Cách chăm sóc trẻ bị ho là điều chỉnh nhiệt độ phù hợp (~26 – 28 độ C), tránh để gió thổi trực tiếp vào người trẻ, giữ ấm cơ thể cho trẻ khi nằm điều hòa lạnh. Nhất là khi ngủ ban đêm trẻ cần được mặc đủ ấm hoặc thoa tinh dầu tràm, khuynh diệp để giữ ấm tay chân, cổ ngực. Nên tránh thoa lên da mặt, thóp, mũi trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Trẻ ho nhiều về đêm có thể cho uống siro ho cảm có chứa các thảo dược có tính ấm như gừng, quất, húng chanh pha chút nước ấm để làm dịu cổ họng, giảm ho cho trẻ và ngủ ngon hơn.
Kê gối cao khi ngủ
Trẻ chảy nước mũi trong, dịch mũi chảy xuống họng, ho đêm và nôn trớ, làm cho trẻ khó ngủ, khó thở, phải thức dậy vào nửa đêm. Để khắc phục tình trạng này, cha mẹ hãy nâng nhẹ đầu giường hoặc kê gối mỏng, chắc, phù hợp để đầu trẻ cao hơn thân một góc 15-30 độ. Biện pháp này giúp hạn chế dịch mũi chảy ngược xuống họng, giúp giảm ho đêm để trẻ dễ ngủ hơn.
Cho trẻ ăn uống đồ ấm và đầy đủ dinh dưỡng
Trẻ bị ho không sốt, cha mẹ nên cho trẻ ăn uống đầy đủ, cân bằng dinh dưỡng để tăng sức đề kháng. Có thể bổ sung vitamin C tự nhiên từ các loại trái cây tươi như cam, quýt, ổi nếu trẻ đã ăn dặm. Trẻ nhỏ nên uống đủ nước ấm để làm loãng dịch đờm, dịu cổ họng. Trẻ mệt có thể ăn cháo loãng hoặc thức ăn dễ tiêu, chia nhiều bữa. Tránh các loại thực phẩm có thể kích thích ho như: sữa lạnh, đồ chiên rán nhiều dầu mỡ…
Trẻ sơ sinh cần được bú nhiều hơn để duy trì đủ nước và kháng thể tự nhiên trong sữa mẹ.
Giữ không khí luôn sạch sẽ
Trẻ cần được ăn ngủ nghỉ và chơi ở khu vực thoáng đãng, thoáng khí, có máy lọc không khí. Phụ huynh cho trẻ nằm phòng điều hòa cần kết hợp thêm máy tạo đổ ầm để giữ không khí sạch và ẩm, tránh khô mũi họng cho trẻ.
Đặc biệt, hạn chế khói bụi, khói thuốc lá, mùi hóa chất. Môi trường sống trong lành, trẻ sẽ giảm ho kích ứng kéo dài.
Trẻ chớm ho cảm dùng siro thảo dược hỗ trợ
Một số dược liệu được ghi nhận trong y học cổ truyền có thể hỗ trợ giảm ho sổ mũi kéo dài: Quất (tắc): chứa vitamin C, pectin, tinh dầu có tác dụng long đờm; Húng chanh: có hoạt tính kháng khuẩn tự nhiên; Cát cánh: giúp tiêu đờm, giảm viêm họng, hỗ trợ phục hồi phế khí. Cha mẹ có thể áp dụng các phương pháp truyền thống như quất chưng đường phèn, húng chanh hấp mật ong để giảm ho cho trẻ hiệu quả.
Các sản phẩm siro ho cảm từ thảo dược là lựa chọn hỗ trợ hữu ích trong việc cải thiện triệu chứng ho sổ mũi kéo dài ở trẻ nhỏ. Siro ho cảm chiết xuất từ quất, cát cánh đạt chuẩn quốc tế GACP-WHO… . Ngay khi trẻ có dấu hiệu chớm ho, đờm, sổ mũi cho trẻ dùng liền giúp hỗ trợ giải cảm, hỗ trợ giảm ho, hỗ trợ giảm sổ mũi, tiêu đờm và tăng cường sức đề kháng cho trẻ.
Cha mẹ không nên chủ quan với các dấu hiệu ho sổ mũi lâu không khỏi trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ. Nhận biết nguyên nhân và chăm sóc sớm, đúng cách tại nhà sẽ giúp trẻ hồi phục và tránh biến chứng. Đặc biệt, ưu tiên sử dụng sản phẩm hỗ trợ giảm ho đờm uy tín và nguồn gốc rõ ràng, phù hợp với thể trạng trẻ sơ sinh, trẻ nhỏ.
